CTI – BOT QL91 được đền bù 1300 tỷ.

1. Bối cảnh và nguyên nhân phát sinh vướng mắc.

Dự án BOT nâng cấp Quốc lộ 91 và 91B (đoạn Km14+000 – Km50+889) được CTI triển khai và đưa vào khai thác từ năm 2016, theo hình thức thu phí tính lượt qua BOT. Hình thức này được áp dụng cho các tuyến quốc lộ và tỉnh lộ, nơi không thể xác định chính xác chiều dài sử dụng của từng phương tiện nên mức phí thu được áp dụng đồng đều cho mọi lượt xe, bất kể quãng đường thực tế đã đi dài hay ngắn. Điều này dẫn đến sự thiếu công bằng, đặc biệt là trong những trường hợp phương tiện chỉ sử dụng một đoạn ngắn cũng phải trả phí như toàn tuyến.

Điển hình là trạm thu phí T2 – nằm gần nút giao giữa Quốc lộ 91 và Quốc lộ 80 – nơi các phương tiện di chuyển quãng đường rất ngắn như từ tỉnh Đồng Tháp sang tỉnh An Giang qua cầu Vàm Cống vào QL80 phải qua trạm thu phí T2 (khoảng 700m của dự án BOT), vẫn phải trả phí toàn tuyến. Tình trạng này gây phản đối mạnh mẽ từ người dân và buộc trạm T2 phải dừng thu phí chỉ sau một năm hoạt động. Từ thời điểm đó, dự án gần như không tạo ra dòng tiền, dẫn đến không đủ khả năng trả nợ và duy trì vận hành. Lũy kế đến nay, doanh thu mới chỉ đạt khoảng 35% phương án tài chính ban đầu.

2. Hệ quả và áp lực tài chính lên CTI.

Sau khi cầu Vàm Cống thông xe (năm 2019), trạm T2 chính thức ngừng hoạt động. Trong khi đó, TP. Cần Thơ hiện đang đầu tư hai tuyến đường song hành, dự kiến đưa vào khai thác năm 2025, khiến lưu lượng phương tiện có xu hướng tránh cả trạm T1. Điều này càng làm trầm trọng thêm vấn đề phân lưu và có thể phá vỡ hoàn toàn phương án tài chính của dự án.

Tính đến đầu năm 2025, dự án BOT QL91 đã trở thành gánh nặng tài chính lớn đối với CTI khi không tạo ra doanh thu, trong khi doanh nghiệp vẫn phải chịu lãi vay và chi phí duy trì hệ thống hạ tầng.

3. Đề xuất chấm dứt hợp đồng và tiến trình chính sách tháo gỡ.

Trước tình hình đó, ngày 20/01/2025, CTI đã chính thức kiến nghị chấm dứt hợp đồng BOT trước thời hạn và đề xuất Nhà nước bố trí khoảng 1.800 tỷ đồng để mua lại toàn bộ dự án. Đây là một phần trong gói xử lý 7 dự án BOT gặp khó khăn với tổng chi phí dự kiến lên tới 11.710 tỷ đồng.

Về mặt chính sách, Bộ Xây dựng đang phối hợp với các cơ quan liên quan xây dựng “Đề án tháo gỡ vướng mắc cho các dự án BOT giao thông”. Ngày 15/4/2025, Bộ đã ban hành chương trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật năm 2025, trong đó đề cập rõ việc trình Chính Phủ và Bộ Chính Trị xem xét đề án trong tháng 4. 

Nếu được thông qua, đề án này sẽ tiếp tục được trình Quốc Hội tại kỳ họp tháng 5/2025 để phê duyệt chính thức.

4. Các phương án tài chính và tác động đến CTI.

Khoản vốn Nhà nước dự kiến thanh toán sẽ được xác định trên nguyên tắc: không tính lợi nhuận trên phần vốn chủ sở hữu; hỗ trợ chi trả một phần lãi vay (khoảng 4%/năm) phát sinh từ thời điểm dự án đưa vào khai thác đến khi chấm dứt hợp đồng (nếu có); đồng thời khấu trừ toàn bộ doanh thu đã thu được từ hoạt động thu phí.

Theo dự thảo Nghị Quyết do Bộ Xây Dựng công bố tháng 3/2025, Nhà nước sẽ bố trí khoảng 1.278 tỷ đồng (đã khấu trừ hơn 300 tỷ đồng từ nguồn thu phí tại trạm T1) để thanh toán và chấm dứt hợp đồng BOT QL91 trước thời hạn.

Nếu được phê duyệt, CTI sẽ mất khoảng 100 tỷ đồng doanh thu hàng năm – tương đương khoảng 20% doanh thu từ mảng BOT và 20% lãi gộp. Tuy nhiên, đổi lại, doanh nghiệp có thể nhận được ngay khoản tiền khoảng 1.300 tỷ đồng – gần gấp 1,5 lần vốn hóa hiện tại (~942 tỷ đồng). Đây sẽ là nguồn lực tài chính cực lớn, giúp giảm áp lực nợ vay, bổ sung dòng tiền và mở rộng dư địa đầu tư trong tương lai, đặc biệt trong bối cảnh CTI đang tái cấu trúc danh mục đầu tư và gia tăng tỷ trọng mảng BĐS công nghiệp.

Nội dung được phân tích bởi đội ngũ ALIAS (vui lòng copy nhớ ghi nguồn):
MR TRỊNH THẾ HOÀN – Giám đốc TVĐT VPS.
MS TRỊNH NGỌC HÀ – Trưởng phòng phân tích.
Zalo: 0366.282.656 hoặc 0345.666.656
Nhóm Zalo tư vấn của đội ngũ ALIAS: https://alias.vn/tham-gia-nhom-tu-van-cua-doi-ngu-alias/